„Manipulowanie” znakami językowymi – rozumienie wyrażeń metaforycznych przez studentów z uszkodzonym słuchem

Abstrakt

We wstępie artykułu krótko scharakteryzowano trudności językowe osób z uszkodzonym słuchem. Następnie zwrócono uwagę, że niektóre wydarzenia, sytuacje można przedstawić na wiele sposobów – bezpośrednio lub za pomocą metaforycznych wyrażeń czy zwrotów. Służą temu między innymi metafory potoczne, związki frazeologiczne, a także przysłowia, które zaliczane są do form języka figuratywnego. Z perspektywy zaś językoznawstwa kognitywnego „metafora” nie jest już jedynie tropem stylistycznym czy retorycznym, a jednym z najważniejszych składników codziennych interakcji międzyludzkich. W dalszej części podjęto próbę przedstawienia rozwoju umiejętności posługiwania się wyrażeniami metaforycznymi, które są nierozerwalne z nabywaniem języka (w jego codziennym osłuchaniu się) oraz zdobywaniem doświadczenia kulturowego. W literaturze przedmiotu podaje się, że osoby z niepełnosprawnością słuchową przejawiają problemy w opanowaniu i zrozumieniu słownictwa literackiego, specjalistycznego, archaicznego oraz abstrakcyjnego.
W dalszej części artykułu przedstawiono i omówiono wyniki badań własnych nad rozumieniem form przenośnych (potocznych metafor, związków frazeologicznych i przysłów) przez osoby z uszkodzonym słuchem. W próbach badawczych wzięły udział dwie grupy studentów z niepełnosprawnością
słuchową (łącznie 44 osoby) z Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach.
Na podstawie zgromadzonego materiału stwierdzono, że metaforyczne formy językowe sprawiają studentom z uszkodzonym słuchem ogromne trudności na wielu płaszczyznach: rozumienia, użycia, wyjaśnienia oraz zobrazowania przykładami.