Morfonologia w diagnozie i terapii logopedycznej

Abstrakt

Problematyka morfonologii stosunkowo rzadko jest podejmowana w badaniach logopedycznych i omawiana w metodyce postępowania logopedycznego. Autorka zwraca uwagę na potrzebę uwzględniania zagadnień z obszaru tej subdyscypliny językoznawczej, która usytuowana jest między fonetyką, fonologią i morfologią, w praktyce logopedycznej. Morfonologię najczęściej utożsamia się z alternacjami i wydaje się, że jest trudna do opanowania. Zjawisko wymiany samogłosek i spółgłosek jest częste we współczesnej polszczyźnie, ale dla osób uczących się języka polskiego stanowi spore wyzwanie. Zrozumienie zjawisk morfonologicznych wymaga świadomości językowej, która pozwala na rozpoznawanie elementów budowy wyrazu, jego przynależności do określonej kategorii gramatycznej, identyfikowania funkcji form wyrazowych w jednostkach składniowych. Wymaga też rozpoznawania tożsamości semantycznej jednostek fonemicznie podobnych i rozumienia konstrukcji słowotwórczych. Dotychczasowe wyniki badań wskazują, że trudności morfologiczne i morfonologiczne wymagają ćwiczeń nawet w naturalnym rozwoju mowy dziecka. W przypadku różnych zaburzeń mowy, dysleksji, bilingwizmu itp. opanowanie ich jest z reguły ogromnym problemem i powoduje trudności w budowaniu struktury leksykalnej i gramatycznej. Z tego powodu sprawność morfonologiczna wymaga specjalnej troski logopedów w programowaniu języka.